Onderwijsevaluaties: vliegwiel om onderwijs continu te verbeteren

Wat vinden studenten van de lessen die ze volgen; wat waarderen ze en wat willen ze anders? De mening van studenten is een belangrijke bron om het onderwijs te verbeteren. Onderwijsenquêtes vormen steeds meer een vanzelfsprekend onderdeel van het reguliere onderwijsproces. Ik zie om me heen dat steeds meer studenten en docenten onderwijsenquêtes normaal beginnen te vinden.

Het is ook vanzelfsprekend om feedback te vragen aan de ‘hoofdpersonen’. Wat vinden studenten van de lessen? Wat waarderen ze? Wat missen ze? Als je er in de klas over praat, komt er altijd bruikbare informatie los om lessen te verbeteren. Het is de kunst deze informatie te bundelen en te delen. Collega-docenten kunnen de feedback vanuit de klas met elkaar bespreken.

In de tijd dat ik trainingen gaf aan mbo-docenten raakte ik ervan overtuigd dat deze gezamenlijke evaluatie-ervaringen prima zijn in te zetten voor ontwikkeling en verbetering van lessen, curricula, studieprogramma’s en toetsen. Ik bedacht me toen al dat er een gemeenschappelijk evaluatie-instrument zou moeten zijn. Een set standaardvragen waarvan de antwoorden met elkaar te vergelijken zijn.  

Later kwam het als vanzelf op mijn pad. Toen ik projectleider was bij de evaluatie van een grootschalig onderwijsproject stuitte ik op de ROC- spiegel. Een interessant, gebruiksvriendelijk en nuttig online evaluatie-instrument, bedoeld om de mening van studenten en docenten te toetsen. Met een paar eenvoudige stappen zijn hiermee inzicht gevende rapportages te maken. De ROC- spiegel komt uit de hoek van het agrarisch onderwijs en is als basis gebruikt voor 5 andere ‘onderwijsspiegels’, onder meer voor het wetenschappelijk onderwijs.
 
Momenteel maak ik als onderwijskundig adviseur in het wetenschappelijk onderwijs gebruik van de Onderwijsspiegel. Deze biedt diverse mogelijkheden om colleges, werkvormen en tentamens op gestandaardiseerde wijze en met een bepaalde regelmaat te evalueren. Als onderwijskundig adviseur betrek ik docenten bij de invoering van de gewenste gegevens in de vragenlijst.

Het gaat om een online enquête die eenvoudig via smartphone of e-mail is uit te voeren. Voor de evaluatie per smartphone wordt meestal gekozen voor een evaluatie direct na het tentamen of tijdens de laatste bijeenkomst. De response is hoog en dus representatief.

Als onderwijskundig adviseur bespreek ik de resultaten van de enquête met de docenten. Ik reik desgewenst onderbouwing aan voor de verwerking van de resultaten. Ook organiseer ik soms een aanvullende evaluatie. Bijvoorbeeld om de respons te vergroten of de kwalitatieve onderbouwing van de resultaten te versterken.  

Ik ontdek steeds meer mogelijkheden van de enquêtes via de Onderwijsspiegel. Docenten bespreken de resultaten met elkaar en formuleren verbeterpunten. Studenten worden hierover geïnformeerd. Zij merken dat hun feedback wordt gewaardeerd én opgevolgd. 

Wat levert het op? Denk aan een vernieuwde inrichting van het onderwijs, deskundigheidsbevordering, actualisatie van leerdoelen en/of aanpassing van de tentameneisen of toetsinstrumenten. 

Met een evaluatiekalender is regelmatige evaluatie van onderwijs en examinering te borgen als substantieel onderdeel van de kwaliteitscyclus. Mij inspireert het gebruik van de Onderwijsspiegel als instrument voor kwaliteitszorg om als onderwijskundig adviseur docenten en studenten te motiveren het onderwijs elke dag een beetje beter te maken!