Hoe Socrates ons opnieuw aan het denken zet

Woensdagochtend kwart voor 9: mijn collega’s en ik hebben ons verzameld bij het koffiezetapparaat. Er staat een training over de eerste indruk en socratische gesprekstechnieken op het programma, waar we onze gedachten over uitwisselen. Terwijl wij druk aan het praten zijn komt de trainer aangelopen. De eerste indruk is nu van beide kanten al gevormd, want zo snel gaat het. Tijdens de training verdiepen we ons in de wereld van (non)-verbale communicatie. Hoe verloopt het proces van communicatie tussen zender en ontvanger? En via welke wegen kunnen wij duidelijk maken wat wij met onze boodschap bedoelen? We kwamen erachter dat non-verbale communicatie gauw verwarring brengt, terwijl verbale communicatie in principe erg betrouwbaar is. Bijvoorbeeld de opmerking: “Jij bent lekker bezig zeg!”, is verbaal gezien een compliment. De intonatie waarmee deze woorden worden gezegd, kan je echter laten twijfelen.

Verbale communicatie en L&D

Voor een Learning & Development expert is verbale communicatie erg belangrijk. Wanneer de opdrachtgever met een leervraag komt, is het belangrijk om helder te krijgen: wat de aanleiding van de vraag is, hoe de huidige situatie in elkaar zit, wat de opdrachtgever wil bereiken en wat de randvoorwaarden zijn waarbinnen kan worden gewerkt. In de praktijk betekent dit dat je niet met het eerste het beste antwoord instemt, maar doorvraagt tot je bij de kern van de vraag komt. Pas wanneer je de kern duidelijk hebt, kun je nadenken over passende leeroplossingen.

Vragen stellen om bij de kern van de vraag te komen: het lijkt makkelijk. Toch blijkt het reageren op een vraag met een wedervraag niet altijd een natuurlijke reactie te zijn. Bijvoorbeeld wanneer de trainer ons vraagt om hem te overtuigen van onze favoriete sport, beginnen we vrolijk te kletsen over onze eigen sporten en de voordelen daarvan. Tot we er op een gegeven moment achter komen dat we onze eigen voordelen aan het verkondigen zijn, terwijl de trainer misschien een heel ander beeld heeft bij de voordelen van een sport. Wat zoek je in een sport? Waar krijg jij energie van? Waarom wil je eigenlijk gaan sporten?  Alleen wanneer je antwoord op deze vragen hebt, kan je met een passende mogelijkheid komen.

Wacht even met je mening

Dit gedachtegoed is niet nieuw. Socrates hield zich zo’n 2500 jaar geleden al bezig met onderzoeken wat de ander nou eigenlijk echt zegt of wil. Onderzoeken wat er nodig is betekent volgens Socrates dat je je mening niet te snel geeft, maar in plaats daarvan uitvindt wat de ander in zijn hoofd heeft, om je gedrag daarop aan te passen en tot een oplossing te komen die voor de ander werkt.

Het stellen van goede vragen laat niet alleen zien dat je secuur te werk gaat, maar zorgt daarnaast ook voor het beste resultaat. Je zadelt je opdrachtgever namelijk niet op met al jouw oplossingen, maar gaat op zoek naar de naar de beste match voor de organisatie en de doelgroep. Dit is ontzettend belangrijk, omdat je alleen met een passende oplossing de ontwikkeling van mensen in organisaties effectief kan stimuleren.

De juiste vragen stellen blijkt hiervoor een belangrijke voorwaarde te zijn. Hoewel Socrates’ omstanders er 2500 jaar geleden op z’n zachtst gezegd niet stonden te springen om zijn manier van denken (hij kreeg de gifbeker), ben ik blij dat zijn gedachtegoed ons als experts handvatten biedt.