Burgerschap verdient een centrale plek

Als Midlancer bij Leadership Talents kun je in alle onderwijssectoren worden ingezet. Het is dan ook belangrijk om goed zicht te hebben én te houden op het gehele onderwijslandschap. Een rapport als de Staat van het onderwijs 2024 helpt daarbij. Het landelijke nieuws gaf aan dat kwaliteit van ons onderwijs onder druk staat en de verschillen tussen scholen toenemen. Er wordt opgeroepen om meer aandacht te geven aan de basisvaardigheden, welzijn en werk te maken van een regionale aanpak voor de lerarentekorten. Aan besturen wordt meegegeven om van en met elkaar te leren. Er zijn namelijk ook veel goede voorbeelden.

In hoofdstuk 2 van de Staat van het onderwijs wordt ingegaan op de basisvaardigheden. Uit de steekproefonderzoeken die de inspectie sinds 2023 uitvoert, blijkt dat scholen nog zoekende zijn hoe ’Burgerschap’ een plek te geven. De inspecteurs gaven tijdens deze onderzoeken nog geen oordeel over de standaard ’basisvaardigheden’, maar scholen konden hiervoor wel een herstelopdracht krijgen. Onderstaande grafiek komt uit dit hoofdstuk en laat zien dat bijna de helft van de scholen een herstelopdracht krijgt voor burgerschap, aangezien het aangeboden onderwijs nog onvoldoende doelgericht en samenhangend is.

Dit verklaarde misschien ook wel de hoge opkomst bij het SLO webinar ‘concept kerndoelen burgerschap’ dat ik op 16 april bijwoonde. Een grote groep van de deelnemers gaf aan bezig te zijn met het ontwikkelen van een beleidsplan voor hun school. In maart leverde de SLO het boekje conceptkerndoelen burgerschap en digitale geletterdheid op. Een belangrijke basis waarin de drie domeinen en zes kerndoelen worden weergegeven. Naast de wettelijke vereisten worden voorbeelden gegeven. Kerndoel 1 heeft betrekking op de school. De overige 5 kerndoelen worden op het niveau van de leerling gedefinieerd. De conceptkerndoelen geven een minimum aan en gaan nu de fase van het beproeven in waarin ze in 2025 worden vastgesteld.

Voor scholen die hun beleidsplan aan het bijstellen zijn, vormen de conceptkerndoelen een veilige basis om vanuit te gaan. Burgerschap is bewust een eigenstandig onderwerp geworden zodat scholen hier hun eigen visie aan kunnen verbinden en een doorlopende leerlijn kunnen realiseren voor hun eigen leerling populatie (de verticale afstemming). Dit vraagt van scholen om voor een vakoverstijgende aanpak te kiezen waarbij een link gelegd kan worden naar de gebieden: mens en maatschappij, digitale geletterdheid, rekenen en wiskunde en Nederlands en moderne vreemde talen (de horizontale afstemming).

De vragen die tijdens het webinar werden gesteld, maakten duidelijk dat er al heel veel gebeurt in scholen. Deze activiteiten en projecten verdienen het om herkenbaar en samenhangend in breder kader geplaatst te worden. De schoolleiding kan hierbij een helpende hand bieden en stimuleren om met én van elkaar te leren.