De tester als trainer

Testen is een vak dat net als de techniek evolueert met de jaren. Een van de bijkomstigheden van het (traditionele) functionele testen is dat de Test Expert kennis opdoet van de bedrijfsprocessen die geautomatiseerd worden bij een nieuwe softwareoplossing. Als gevolg daarvan raakt de tester bedreven met software die voor gebruikers vaak nog nieuw is (of in elk geval gewijzigd). Tijdens mijn vorige opdracht voor IT Test Talents heb ik in de praktijk ervaren hoe ik als Test Expert deze kennis heb kunnen hergebruiken en inzetten bij een essentieel onderdeel van automatisering: het trainen van de gebruikers. 

De toegevoegde waarde van tester als trainer

Om de toegevoegde waarde van de tester als trainer te verduidelijken kijken we eerst nog even naar het grote plaatje. Het automatiseren van bedrijfsprocessen -of het verbeteren van bestaande automatiseringsprocessen- is een middel om de operationele efficiëntie te verhogen. Hoe efficiënter een operatie, des te efficiënter een organisatie. En hoe efficiënter een organisatie, hoe winstgevender.

Om software zo efficiënt mogelijk te maken, is het van vitaal belang een zo hoog mogelijke acceptatiegraad bij de gebruikers te behalen. Immers, een systeem dat nauwelijks of niet goed gebruikt wordt, zal meer geld kosten dan opleveren. Het behalen van een hoge acceptatiegraad begint bij het opstellen van de vereisten van een systeem. Gebruikers zijn (helaas :) ) ook mensen met verschillende wensen en tijdens het opstellen van de vereisten is het over het algemeen niet realistisch om met een complete gebruikersgroep rekening te houden.

Daarnaast zien we in de praktijk nog vaak voorkomen dat gebruikers van de software onvoldoende worden betrokken bij deze stap, of gedurende het ontwikkeltraject de verbinding met de ontwikkelaars kwijtraken. Er wordt bijvoorbeeld prioriteit gegeven aan de dagelijkse werkzaamheden of er is ruis op de lijn bij vertaling van de vereisten van de gebruikers. Vervolgens blijkt pas tijdens de gebruikersacceptatietesten dat de software niet of onvoldoende voldoet aan de initiële vereisten. Er worden bevindingen gedaan die voorkomen hadden kunnen worden, de software moet worden aangepast en dit resulteert uiteindelijk in een negatieve impact op de acceptatiegraad van de software.

Dat is waar een goede Test Expert een brug kan slaan van ontwikkelaar naar gebruiker. De tester is -zeker in een goed ingerichte Agile omgeving- nauw betrokken bij het ontwikkelproces. Tevens heeft de tester als taak het systeem te toetsen op de vereisten van de gebruikers. Het (soms eindeloos) doortesten van processen geeft de tester diepe kennis van de nieuwe software en kennisdeling tussen testers en de gebruikersgroep geeft de tester diepe kennis van de bedrijfsprocessen. In combinatie met een aantal sociale/communicatieve vaardigheden maakt dat de software tester de ultieme kandidaat om nieuwe gebruikers te trainen bij ingebruikname van het nieuwe systeem.

Bij een gefaseerde migratie heb ik dagelijks kleine groepen gebruikers mogen helpen kennismaken met het nieuwe systeem, nadat ik het mij de voorgaande maanden eigen had gemaakt door functionele testen uit te voeren. Uit deze ervaring heb ik geleerd dat de tester als trainer de kans op verkeerde verwachtingen kan managen door gecombineerde kennis van de bedrijfsprocessen en de software. Daarnaast ervaren veel gebruikers het als positief om bij de eerste kennismaking met een nieuw systeem persoonlijke begeleiding te krijgen van iemand die het systeem reeds ‘in de vingers heeft’. Een goede tester die deze eigenschap met zich meebrengt, kan dus niet alleen bijdragen aan de functionele kwaliteit van de software, maar ook aan de acceptatiegraad van de software en daarmee uiteindelijk de efficiëntie van de organisatie.