Corona-crisis: een testcase voor het onderwijs?

De huidige maatregelen stellen onderwijsinstellingen voor een grote uitdaging: hoe zet je het onderwijs door terwijl fysieke aanwezigheid van studenten en scholieren niet mogelijk is?

Mijn zoon deed een vreugdedansje toen bleek dat ook eindexamenleerlingen thuis moeten blijven en maakte gelijk plannen voor de komende weken. Toen ze zei ‘Is dat wel verstandig jongen? Wellicht gaan lessen online door!’ vroeg hij zich hardop af hoe dat laatste in zijn werk moet gaan: de docent die digitaal lesgeeft aan een klas die online is aangehaakt. Hij schetste een beeld waarbij de docent wat onwennig is en de leerlingen ondertussen gezellig door elkaar heen kletsen. Volgens hem heeft de docent geen grip op de situatie en zal moeite hebben om de klas ‘stil en bij de les te houden’.

Tot voor kort was online leskrijgen voor veel scholieren en studenten inderdaad een onwennig idee en zeker geen onderdeel van de dagelijkse lesactiviteiten. Echter, nu de scholen en universiteiten gesloten zijn, is afstandsonderwijs ineens aan de orde van de dag en wordt er in een hoog tempo nagedacht over het anders organiseren van onderwijs. Docenten zitten niet stil en sinds het sluiten van onderwijsinstellingen rijzen initiatieven als paddenstoelen uit de grond.

Naast de zorgen die we delen met de hele samenleving, kijken wij als onderwijskundigen ook met belangstelling naar de ontwikkelingen in onderwijsland. Vragen die bij ons naar boven komen zijn: hebben de maatregelen invloed op de kwaliteit van het onderwijs? Hoe wendbaar zijn onderwijsinstellingen? Zijn alle docenten voorbereid om digitaal onderwijs te verzorgen? Hoe zit het met de voorzieningen, zijn deze ‘up to date’ en kunnen ze de verhoogde belasting aan? Zijn er ook kansen en mogelijkheden te identificeren, en welke dan?

Veel van deze vragen zijn in dit stadium nog niet te beantwoorden. Daarbij brengt de huidige situatie veel praktische uitdagingen met zich mee. Niet al het klassikale onderwijs is direct te vervangen door een digitale versie. Denk aan praktijklessen of lessen waarin contact tussen mensen centraal staat (zoals een kappersopleiding). Ook voor de examinering zijn er nieuwe uitdagingen ontstaan. Zo kunnen toetsen niet op locatie worden afgenomen en komen examenopdrachten soms in het geding door het afgelasten van grote evenementen. Kortom, heel veel uitdagingen waar we met z’n allen voor staan. Het einde is nog niet in zicht en niemand heeft de wijsheid in pacht.

Toch zien wij ook kansen voor het onderwijs in deze moeilijke tijden. Zo worden de nodige online tools voor bijvoorbeeld Webinars, Blended Learning en Flipping the Classroom in sneltreinvaart door een veel grotere groep docenten gebruikt en veelzijdig ingezet. Sommige docenten zien mogelijkheden om te experimenteren, andere worden bijgeschoold in ICT-vaardigheden. We zien veel creatieve oplossingen voorbijkomen (overigens niet alleen in het onderwijs).  Deze nieuwe situatie haalt eenieder uit zijn/haar comfort zone. Professionals worden inventief. Problemen worden uitdagingen. Bergen worden verzet. Onderwijsprofessionals beseffen dat ze meer dan ooit de handen ineen moeten slaan om samen tot creatieve oplossingen te komen.

Wat we zien is dat de huidige maatregelen en ontwikkelingen een groot beroep doen op onze 21st Century Skills. Dat de technologie snel ontwikkelde wisten we al. Dat door die technische ontwikkelingen, andere nieuwe vaardigheden (21st Century Skills) nodig waren om succesvol deel te kunnen nemen aan de maatschappij van de toekomst wisten we ook. Hoever we stonden in het ontwikkelen van deze vaardigheden, wisten we niet precies. De coronacrisis lijkt nu de grote ‘testcase’, de ‘proof of the pudding’ te worden. Zowel de docenten als studenten en scholieren hebben de kans om tijdens deze periode hun 21st Century Skills te testen en verder te ontwikkelen. Een ding lijkt zeker: wanneer de scholen weer opengaan, zullen er meer docenten zijn die met zelfvertrouwen nieuwe vormen van didactiek zullen integreren in hun onderwijs. Meanwhile... petje af voor alle professionals werkzaam in het onderwijs!

Dit was een bijdrage van Anne Voskamp en Jeanine Cozijns.